بررسی تطبیقی مبانی حقوق بشر در اسلام و غرب

این پژوهش به مقایسه ریشه ها و زیرساخت های حقوق بشر در اسلام و غرب می پردازد و معیارها و مبانی دین اسلام و آموزه های فلسفی و اجتماعی غرب را درباره مصادیق حقوق بشر به ویژه حقوق طبیعی تبیین می کند. نویسنده در سه فصل می کوشد ابتدا نوع نگاه غرب و اسلام را در مقوله انسان و سپس حقوقش را کندوکاو کرده و جایگاه انسان و حقوق او را در این دو مکتب فکری ارزیابی کند. وی در فصل اول به بررسی تعاریف واژه ها و اصطلاحات تحقیق پرداخته، مفهوم حق در لغت و اصطلاح، معنای طبیعت، فطرت و غریزه را از لحاظ لغوی و اصطلاحی، معنای حقوق بشر، تاریخچه آن در اسلام و غرب، رابطه حق و تکلیف را در زمینه مسایل مربوط به حقوق بشر، اقسام حق و ارکان آن را تبیین می نماید. فصل دوم به مبانی نظری حقوق بشر در غرب و اسلام اختصاص دارد و انسان محوری یا اومانیسم از اصلی ترین مبانی غرب در مسأله حقوق بشر قلمداد شده؛ به همین مناسب تاریخچه اومانیسم و علل فکری، روانی، اجتماعی و علل ناشی از نوع برخورد کلیسا با مردم بررسی می شود. در ادامه مهم ترین اصول فکری اومانیسم همچون: آزادی، و خودمختاری انسان، اصالت عقل، اصالت فرد (فردگرایی)، انسان محوری در هنر، طبیعت گرایی، انسان گرایی در مذهب و شناخت، معیار بودن انسان، دموکراسی گرایی و از خود بیگانگی، اقسام اومانیسم و تأثیر آن بر اندیشه های دینی و فلسفی در غرب بیان می گردد. آن گاه نویسنده به عقل گرایی و روشنفکری، علم گرایی و فرد گرایی و تأکید بر حقوق طبیعی انسان به عنوان برخی دیگر از مبانی حقوق بشر در غرب اشاره کرده و دیدگاه های صاحب نظران غربی را درباره این مبانی به تفصیل شرح می دهد. وی ضمن تبیین مبانی نظری حقوق بشر در اسلام، خدا محوری و کرامت انسان را جزء مبانی حقوق بشر در اسلام برشمرده و جایگاه والای انسان را در چارچوب حقوق بشر از دیدگاهی اسلامی بررسی کرده است. نگارنده در فصل سوم به تطبیق و مقایسه مبانی نظری حقوق بشر در اسلام پرداخته و تفکرات ناشی از اومانیسم، عقل گرایی، علم گرایی و فرد گرایی غربی را با مسأله خدا محوری و توجه به کرامت ذاتی انسان مقایسه می کند. او در ادامه این فصل با اشاره به مصادیق حقوق بشر، مانند حق حیات، حق آزادی و حق تساوی، دیدگاه اسلام و غرب را در این زمینه با هم مقایسه می کند.